Thiền Chánh Niệm Và Thiền Định: Phân Biệt bản Chất & Cách Thực Hành

Thiền chánh niệm và thiền định là hai phương pháp thiền quan trọng trong truyền thống thiền Đông Á. Thiền chánh niệm tập trung vào việc quan sát và nhận thức mọi trạng thái tâm lý, cảm xúc và trạng thái cơ thể một cách không đánh giá hoặc phê phán. Nó giúp tăng cường sự nhận thức và khả năng chấp nhận mọi trạng thái hiện tại. Trong khi đó, thiền định là một hình thức thiền tập trung sâu vào một điểm tập trung nhất định như hơi thở, một đối tượng hoặc ý tưởng. Nó tạo điều kiện cho sự tĩnh lặng và sự sâu sắc của tâm trí. Cả hai phương pháp này đều mang lại lợi ích cho sự thăng tiến cá nhân và trạng thái tĩnh lặng trong cuộc sống hàng ngày. Cùng Buheung tìm hiểu về chánh niệm và thiền định qua bài viết dưới đây nhé.

Chánh niệm là gì?

Chánh niệm (tiếng Pali: “sati”, tiếng Sanskrit: “smriti”) là thuật ngữ trong Phật giáo, nó có nghĩa là sự tỉnh thức, sự cởi mở trong suy nghĩ, chấp nhận và không đánh giá về hiện tại.

Với Phật giáo, chánh niệm được xem là một khía cạnh giúp con người thoát khỏi sự khổ đau và đạt đến giác ngộ. Chánh niệm được hiểu là ta tách khỏi bản thân, quan sát một cách không gắn kết hay phán xét với chúng. Từ đó ta sẽ có cách nhìn tổng quan và không phán xét hay đánh giá bất kì suy nghĩ nào.

Chánh niệm được thực hành qua cảm giác hơi thở, cảm xúc và suy nghĩ về hoạt động hằng ngày. Bằng cách tập trung vào hiện tại một cách không phán xét, ta sẽ giảm bớt sự hoài niệm về quá khứ, sự hoài nghi về tương lai. Từ đó, giúp ta sống hết mình ở hiện tại.

Chánh niệm được coi là một yếu tố quan trọng trong việc phát triển sự tỉnh thức và giác ngộ, và nó có thể áp dụng và được hưởng lợi trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta để tạo ra sự yên bình và sự thấu hiểu sâu sắc hơn về bản thân và thế giới xung quanh.

Thiền định là gì?

Thiền định là một phương pháp tâm linh, được sử dụng nhiều trong tôn giáo, đặc biệt là Phật giáo và triết học châu Á. Thiền định là một hình thức giúp tâm trí tĩnh lặng, thấu hiểu bản thân giúp đạt đến được đỉnh cao của trí tuệ. Thiền định là cố gắng thực hành và tập trung nhiều vào một điểm như hơi thở, một suy nghĩ, một chánh niệm hay một ý tưởng.

Thiền với một mục tiêu nhất định giúp ta có được sự thấu hiểu sâu sắc về bản thân, sự giác ngộ và phương pháp giúp bản thân tích cực, giải phóng khỏi những suy nghĩ tiêu cực và hướng đến mục đích tốt đẹp hơn trong cuộc sống.

Thiền mỗi ngày giúp ta dần dần đạt được sự bình yên, tập trung và nâng cao được trạng thái tinh thần.

Khi thiền định, người hành thiền nên nhắm mắt, tập trung vào một điểm mà đã chọn từ trước. Khi hành thiền, ta không nên phán xét mà hãy kết nối với chúng, lắng nghe nhiều hơn và nhận thức sâu hơn về bản thân.

Thiền định không chỉ là một phương pháp tâm linh, mà còn là một phương pháp tâm lý được nghiên cứu và áp dụng trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần, giảm căng thẳng, cải thiện tập trung và tăng cường trạng thái tâm lý tích cực. Nó đã được chứng minh là có lợi cho sức khỏe và trạng thái tinh thần của con người.

Phân biệt thiền định và chánh niệm

Về bản chất

Chánh niệm

Bản chất của chánh niệm (sati) trong Phật giáo và Thiền đạo được xem là chú ý, tập trung vào hiện tượng với suy nghĩ không phán xét và cởi mở.

Không đơn thuần là mất đi nhận thức hay chú ý, chánh niệm còn giúp ta có nhận thức sâu sắc về những gì đang xảy ra, giúp ta tỉnh thức và giác ngộ về thực tại.

Chánh niệm là không đánh giá, phê phán, chỉ chấp nhận chúng. Chánh niệm cho phép chúng ta nhìn thấy sự lưu chuyển và thay đổi của mọi hiện tượng, và từ đó khám phá sự vô thường và phiền não của thế giới và tự thân.

Bằng cách sống trong chánh niệm, chúng ta có thể giải thoát khỏi sự gắn kết với quá khứ và tương lai, và sống một cách chân thật trong hiện tại. Điều này tạo ra sự tự do, sự yên bình và khả năng đối diện với khổ đau và khó khăn trong cuộc sống một cách nhẹ nhàng và tự tin.

Thiền định

Bản chất của thiền định (meditation) là quá trình tập trung và huấn luyện tâm trí để đạt đến một trạng thái tĩnh lặng, tỉnh thức và sự tự thấu hiểu. Thiền định là một phương pháp nâng cao tần số trên khắp thế giới.

Về bản chất, thiền định giúp nâng cao tầng số của bản thân và chú trọng nhiều đến thực tại. Khi tu thiền, ta sẽ dùng tâm trí hoàn toàn để quan sát và gắn kết. Như chánh niệm, người tu thiền định không đánh giá, phê phán mà hãy nên tập trung, quan sát nhiều hơn.

Qua thời gian tu thiền, sự hỗn loạn trong tâm trí sẽ dần biến mất, tạo ra một trải nghiệm sâu sắc để ta có thể nhìn nhận về bản thân và những gì ta chưa từng thấy ở bản thân.

Ngoài ra, thiền định còn giúp ta nhận thức được những vấn đề sâu sắc về mặt tâm linh, những cảm xúc của cơ thể, từ đó ta có thể dễ dàng cải thiện được tâm trí của mình.

Các loại thiền định và chánh niệm

Chánh niệm

Chánh niệm hơi thở

Chánh niệm hơi thở là một phương pháp phổ biến, khi thiền, ta tập trung vào quá trình thở, quan sát từng hơi thở khi hít vào và thở ra. Đặc biệt, chỉ nên quan sát mà không đánh giá hay can thiệp vào nó.

Khi thiền, ta phải đảm bảo được ra cơ thể luôn ở trong trạng thái thoải mái. Chúng ta quan sát nhịp độ và định hình của hơi thở, có thể là chậm và sâu hoặc nhanh và nhẹ nhàng. Chúng ta không cố gắng thay đổi hoặc điều chỉnh hơi thở, chỉ đơn giản là quan sát một cách tự nhiên.

Khi suy nghĩ dù tiêu cực hay tích cực, ta hãy thả mình vào cảm xúc, để những tiêu cực trôi như đám mây trên bầu trời. Trong quá trình này, chúng ta giữ cho tâm trí ở trong tình trạng tĩnh lặng và tập trung vào quá trình hít thở.

Chánh niệm cơ thể

Chánh niệm cơ thể là hình thức phổ biến, giúp ta tập trung nhận thức về mọi trạng thái của cơ thể. Khi thực hành, ta phải chú ý đến cảm giác thoải mái, khó chịu, căng thẳng mà cơ thể của bản thân ta đang có.

Khi ngồi trong tư thế thoải mái hoàn toàn, ta hãy chú ý vào những trải nghiệm vật lí của cơ thể và ghi nhớ những hành động đó.

Thực hành chánh niệm cơ thể giúp chúng ta tạo ra một sự kết nối sâu hơn với cơ thể của mình. Nó giúp chúng ta nhận ra những tín hiệu mà cơ thể đang gửi cho chúng ta, từ những dấu hiệu căng thẳng đến những dấu hiệu thoải mái và sự thư giãn. Bằng cách lắng nghe cơ thể mình, chúng ta có thể đáp ứng một cách nhạy bén hơn đến nhu cầu của nó và chăm sóc cơ thể một cách toàn diện.

Chánh niệm cảm xúc

Chánh niệm cảm xúc là phương pháp chánh niệm quan trọng, trong đó ta có thể tập trung hoàn toàn vào cảm xúc hiện tại. Khi thực hành chánh niệm cảm xúc, chúng ta quan sát những cảm xúc như vui vẻ, buồn bã, lo lắng, hay bất kỳ sự thay đổi nào xảy ra, mà không bị cuốn theo hoặc đánh giá chúng.

Thực hành chánh niệm thường xuyên giúp ta tỉnh thức hơn, ngộ ra rằng cảm xúc chỉ là một phần tất yếu của cuộc sống, từ đó ta có thể sống an yên mà không bị cảm xúc chi phối.

Thiền định

Thiền tĩnh

Thiền tĩnh là sự tĩnh lặng của cơ thể, của trí tuệ và của tâm. Thiền tĩnh giúp cơ thể nghỉ ngơi và thư giãn tâm trí, giúp tĩnh lặng và tự tại trong sự thay đổi của bên ngoài chứ không phải tĩnh lặng trong môi trường tĩnh lặng.

Khi thiền Tĩnh, ta nên ngồi trong tư thế thoải mái, tập trung vào một điểm được chọn. Một điểm quan trọng trong thiền chính là việc quan sát hơi thở và cảm nhận nó qua mũi. Ta có thể chọn âm thanh như gõ chuông, gõ tay hoặc ngọn nến để tập trung và quan sát.

Khi chúng ta đặt sự chú ý vào điểm tĩnh, chúng ta không theo dõi hay phê phán. Thay vào đó, chúng ta chỉ đơn giản là chứng kiến và làm tĩnh lặng tâm trí, để cho những suy nghĩ, cảm xúc và ý nghĩa không cần thiết trôi đi một cách tự nhiên. Khi tâm trí yên lặng và tịnh lặng, chúng ta có thể trải nghiệm sự bình an và tĩnh lặng sâu thẳm trong tâm hồn.

Thiền động

Thiền động được hiểu là phương pháp di chuyển, kết hợp với hành thiền. Một loại thiền động phổ biến chính là thiền đi bộ. Thiền đi bộ giúp ta tập trung vào nhận thức, vào cảm giác và môi trường xung quanh.

Khi thực hành. ta hãy đi một quãng nhất định và hãy đi với tốc độ chậm rãi. Bên cạnh đó, hãy đặt sự chú ý của ta vào từng bước đi, cho chân tiếp xúc với mặt đất rồi hãy di chuyển. Từ đó, ta có thể cảm nhận được sự cân bằng và chuyển động trong cơ thể.

Thiền động giúp ta có thể kết hợp giữa suy nghĩ và cơ thể, giúp ta chú trọng vào hiện tại và cuộc sống hằng ngày. Khi hành thiền đi bộ, ta sẽ cảm giác thanh tịnh trong từng bước đi, từ đó giúp ta dễ dàng kết nối với xung quanh.

Về mục đích

Chánh niệm

Chánh niệm giúp tăng cường ý thức, giảm căng thẳng lo lắng và tạo ra sự bình an và hạnh phúc. Chánh niệm giúp ta tăng cường khả năng quan sát, nhạy bén hơn với những gì trong tâm trí, từ đó tác động để cơ thể và mọi thứ xung quanh.

Khi thực hành chánh niệm, ta phải chấp nhận nó, không được phê phán hay chỉ trích, ta hãy quan sát một cách bình thản và không phán xét.

Ngoài ra, chánh niệm giúp chúng ta tạo ra một trạng thái tâm trí bình yên và hạnh phúc. Bằng cách chấp nhận và trải nghiệm mọi khoảnh khắc hiện tại một cách tỉnh thức, chúng ta không bị lưu lại trong quá khứ hoặc mơ mộng về tương lai, mà thay vào đó, tận hưởng và trân trọng hiện tại.

Chánh niệm giúp chúng ta khám phá sâu sắc về bản thân và thế giới xung quanh. Chúng ta nhận thức rõ ràng về mối liên kết giữa tâm trí, cơ thể và môi trường, và nhìn thấy sự tương hợp và không thay đổi của mọi sự tồn tại. Điều này có thể dẫn đến sự mở rộng trong tri thức và nhận thức về cuộc sống.

Thiền định

Mục đích cuối cùng của thiền định chính là sự bình an và giác ngộ. Qua quá trình tu thiền, ta sẽ giảm được căng thẳng, lo âu trong cuộc sống. Bằng việc tập trung vào cuộc sống hiện tại, ta sẽ nhìn nhận nó bằng cách khách quan.

Ngoài ra, thiền định còn giúp bản thân tăng cường sự tập trung và đem lại sự bình an. Bằng cách để tâm hoàn toàn vào thực tại, ta sẽ làm tan biến những muộn phiền, lo âu từ quá khứ và tương lai, giúp tâm trí trở nên bình lặng hơn.

Cách thực hành

Chánh niệm

Để bắt đầu thực hành chánh niệm, ta hãy chọn một vị trí thoải mái, đảm bảo không bị làm phiền trong thời gian dài. Nên đặt sự chú ý và các cảm giác của hơi thở ra khỏi cơ thể. Bạn không nên cố gắng kiểm soát hơi thở mà hãy đơn giản là quan sát và nhận thức được sự tồn lại của nó

Khi thực hành chánh niệm, không khó để thấy được sự xuất hiện của tạp niệm, đừng cố gắng loại bỏ nó ra khỏi tâm trí, mà đơn giản hãy cứ mặc kế chúng.

Ngoài ra, chánh niệm còn có thể áp dụng vào các hoạt động hằng ngày ví dụ như là ăn, nói, ngồi nằm. Khi hành chánh niệm, ta sẽ tập trung vào các cảm xúc khi ta ăn, khi ta thở,… điều này giúp ta sống trọng vẹn ở hiện tại.

Thiền định

Thực hành thiền định là quá trình thiền giúp rèn luyện tâm trí. Khi bắt đầu hành thiền, ta phải chọn một không gian thoáng đãng, yên tĩnh và có thể ngồi lâu. Qua đó, ta hãy tập trung hít vào, thở ra, tập trung quan sát chúng.

Ngoài ra, thiền còn giúp ta tập trung quan sát được âm thanh, mùi hương,.. mọi vật xung quanh. Từ đó giúp ta tăng cường khả năng nhận diện ở hiện tại

Thực hành thiền cần một quá trình để phát triển mỗi ngày. Hãy dành thời gian để thiền nếu bạn muốn có kết quả tốt. Hành thiền lâu ngày sẽ giúp bạn nâng cao kỹ năng quan sát, thói quen cảm nhận, mang lại cho  bạn một cuộc sống bình an và hạnh phúc dài lâu,

Chọn chánh niệm hay thiền định

Thông qua bài viết, ta có thể thấy được thiền định và chánh niệm vốn là hai phương thức khác nhau. Thiền định là phương pháp giúp ta đạt được trạng thái từ bi an lạc. Khi tu thiền, ta sẽ trải qua được các cảm giác chìm vào thực tại, giúp đẩy lùi phiền não và mệt mỏi. Thiền có tác dụng giúp con người tìm thấy sự bình an khi tâm bị tác động, cũng có thể giúp tâm con người ổn định và thư giãn tuyệt đối.
Bên cạnh đó, chánh niệm cho ta biết đúng đắn những gì diễn ra trong hiện tại. Chánh niệm không chỉ cho ta biết về một khía cạnh mà còn cho ta quan sát rộng ra về người khác, về môi trường xung quanh. Chánh niệm giúp bản thân ta không bị mắc kẹt ở các cảm xúc, mà nó giúp ta đánh giá, nhìn nhận khách quan và không gắn kết.

Vì đây là hai khái niệm khác nhau, nên việc lựa chọn thiền định hay chánh niệm thì rất khó để đưa ra lựa chọn. Có thể chọn thực hiện cả hai hoặc một trong hai tùy vào nhu cầu cá nhân. Quan trọng nhất là hiểu rõ nguyên lý và cách thực hành của từng phương pháp, và tìm phương pháp phù hợp với bản thân để đạt được sự tỉnh thức và giải thoát.

Hy vọng bài viết giúp bạn có thêm thông tin về chánh niệm và thiền định. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về nội dung bài viết hoặc về ghế massage thì comment ngay phía dưới bài viết này, Buheung sẽ giải đáp ngay. Xem thêm thông tin về ghế massage và thông tin sức khỏe bổ ích tại blog ghế massage Buheung nhé.

Liên hệ:
Fanpage: Buheung.vn – Ghế Massage chăm sóc sức khỏe số 1 Hàn Quốc
Hotline: 1800 6977